جمعه 10 فروردین 1403

08 مهر 1399

از جنگ تا عشق/ نقش پدیده اربعین در هم زیستی ایرانی- عربی

اربعین بزرگرین تجربه همزیستی دو ملت بود و کسانی که نگران وضعیت همزیستی بعد از جنگ ایران و عراق بودند، با اتفاقی باورنکردنی روبرو شدند، اربعین همه ما را در نوردید و ایده یا احتمال بقای نفاق و دشمنی و عداوت را بین دو ملت ایران و عراق برهم زد.


به گزارش پایگاه اطلاع رسانی الاربعین، سیدمجید امامی، رئیس اندیشکده اربعین، در همایش «اربعین و دفاع مقدس» با اشاره  به نقش اربعین درهم زیستی ایرانی- عربی، گفت:  استحضار دارید که حوزه مطالعات هم زیستی هرچند از دوران جنک سرد آغاز شد، ولی به دنبال فراهم کردن شرایطی بود که دو غیر هم فرهنگ و دو جامعه و هویت بتوانند شرایط آرام و صلح آمیزی را برای زیست یک دیگر و احترام به حقوق اجتماعی فراهم کنند، به عبارتی اصل و شرایط منازعه منجر به این شده بود که این دو ملت اساسا از آرامش و امنیت اجتماعی تهی بشوند، ادبیات همزیستی اجتماعی و به عبارت دقیق تر حوزه گسترده ای از ادبیات صلح که مطالعات صلح را در آکادمی های غربی به راه انداخت، ابعاد، فنون و مهارت های احیای احترام به حقوق اجتماعی و احترام به هویت متفاوت فرهنگی هر قوم را متذکر می شد،  و اینکه برای اینکه بتواند زمینه های منازعه را به حداقل برساند و یا منازعه را سوق بدهد به عرصه های سیاسی  و این را بخواهد از هر دو طرف که مردم حقوق اجتماعی شان به هیچ دلیلی کتمان پذیر نیست.

وی افزود: ادبیات مسالمت یا صلح در مصادیق مختلف و مناطق مختلف پیاده شد در دهه های گذشته، آکادمی های غرب خیلی برایشان جذاب است و حتی برخی مراکز وابسته به کلیسا، با هر هدفی که عمدتا بین اقدام مختلف در شرق آسیا یا درآفریقا که عمدتا که بروند مدت ها مطالعه و کار کنند و حضور در صحنه داشته باشند برای اینکه بتوانند بین دو قوم، آشتی ایجاد کنند. استحضاردارید که از سال های دور به واسطه نوع خاصی از نحوه ورود اسلام به ایران، یک دوییت و عرب ستیزی در جامعه ایران راه افتاد، متقابلا از خیلی قبل تر و با تاسف در بین جوامع مختلف عربی، از همان دوره پس از نبی اعظم و تجربه همزیستی با عجمان، نوعی عجم ستیزی در کشورهای عربی بوده، و البته تجربه شیعه و تجربه احیای حوزه های علمی شیعه به خصوص در نجف که منجر به حضور و بروز و ارتقا و تعالی بسیاری ازایرانی ها مثلا در شخصیت بزرگی که به گونه ای آغاز اینگونه ی نهاد مرجعیت بود مثل شیخ انصاری، این تجربه، این دو گانه ایرانی- عربی را به هم زد. این دوگانه که هنوز هم رشحاتی از آن وجود دارد،  که حتی  در شیعه گری هم، شیعه عراقی  را اصل شیعه و باقی را فرع می داند، به نوعی دو گانه ایرانی – عربی وجود دارد.

امامی خاطرنشان کرد: جنگ عراق و تحمیل آن علیه ایران در کنار همه ابعاد سیاسی و استراتژیک خود، یک نکته اساسی دارد که این تفارق، نزاع و خط دشمنی و عدم تفاهم را  به شدت تشدید می کند، عدم همراهی بخش های مهم شیعه و جریان های نطفه شیعی و حتی حرکت آن ها به سمت ایران، مانع می شد که ایده «عراق در مقابل ایران» به طور کامل شکل بگیرد و البته آنچه که ایران و عراق را در کنار هم نگه می داشت، یک امر فراتر بود، آن هم عشق، مودت و حب آل الله بود، چراکه تعداد زیادی از ائمه معصومین در عراق مدفون بودند و البته یک عزیز دردانه دیگری از اهب بیت(ع) یعنی امام رضا(ع) در ایران.

وی با اشاره به پایان جنگ ایران و عراق گفت: جنگ تمام شد  و حالا نه طرف عراقی و نه  جامه جهانی، چندان به فکر حل این سابقه نه چندان آشتی آمیز که دو طرف از یک دیگر کشته گرفتند، نبود،  شاید  هم چنین فرآیندی اصلا تصور نمی شد؛ ما ایرانی ها تصور می کردیم که در فراق کربلا می سوختیم و در دلمان می ترسیدیم که در دلمان آرزوی کربلا بماند، و هیچ گاه نمی دانستیم که نسبت به سرزمین عراق و مردم آن باید چه کنیم.

رئیس اندیشکده اربعین افزود: راه کربلا باز و رژیم بعث سرنگون  شد و معجره  اربعین محقق شد و  عاشقانه و عارفانه ترین نمودهای خدمت و محبت و مودت در تجربه مردم و خادمین مواکب عراقی نسبت به همه زائرین از جمله ایرانی ها ثبت شد، ایرانی هایی که هم سابقه قبل و بعد از انقلاب را در مواجهه با عرب ها، عراقی ها و همسایه غربی خودشان داشتند،  بدون احساس شک و تردید و بدون احساس ترس، پیش رفتند به سمت عراق و یکی از بزرگرتین تجربه های همزیستی، بدون اینکه پروژه علمی همزیستی اتفاق بیفتد، به زیبایی رقم خورد، و آن تبدیل دو ملت به شدت جنگ کرده، یکی به عنوان دفاع و یکی به اجبار رژیم بعث، این بار شدند میزبان و میهمان یکدیگر.

وی خاطرنشان کرد: البته زمینه های تفارق و فاصله همچنان برجست، اما آنکه در دفاع مقدس به عنوان هدف غایی فرهنگی جریان شیطان و استکبار دنبال می شد، آن رشته ها پنبه شد به واسطه اربعین. به عبارت دقیق تر اربعین ثابت کرد که دفاع مقدس، جنگ بین ملت و جامعه ایران و عراق نبوده و ما اساسا نباید از این تعبیر استفاده می کردیم، جنگ ایران و عراقی در کار نبود، در واقع جنگ بین انقلاب اسلامی ایران بود با جریان استکبار و قدرت های ولو دوگانه در دوران جنگ سرد که می دیدند با تمام وجود بیداری تمدنی در حال شکل گرفتن است که معادله قرن را چه در ساحت سوسیالیستی و چه در ساحت لیبرالیستی، بهم ریخته بود.

امامی در پایان گفت: اربعین بزرگرین تجربه همزیستی دو ملت بود و کسانی که نگران وضعیت همزیستی بعد از جنگ  ایران و عراق بودند، با اتفاقی باورنکردنی روبرو شدند،  اربعین همه ما را در نوردید و ایده یا احتمال بقای نفاق و دشمنی و عداوت را بین دو ملت ایران و عراق برهم زد.