به گزارش پايگاه اطلاع رساني الاربعین، ابعاد فرهنگي، اجتماعي و سياسي پياده‌روي بزرگ اربعين حسيني كه چندسالي است به يكي از مهمترين مناسك مذهبي جهان مبدل شده است، آن‌قدر وسيع است كه پژوهشگران عرصه‌هاي مختلف را به تكاپو واداشته است. مهمترين رويداد علمي در اين زمينه برگزاري همايش‌هاي بين‌المللي تبيين ابعاد علمي اربعين است. تاكنون دو همايش از اين دست برگزار شده است كه همايش دوم به همت دانشگاه علامه طباطبائي و با همكاري دانشگاه كربلاي عراق سال گذشته در كربلاي معلا برگزار شد.
همايشي كه اين بار همين‌جا نقطه نگذاشت و هنوز هم به كار خود ادامه مي‌دهد. در همين‌راستا سومين همايش بين‌المللي تبيين ابعاد علمي اربعين در راه است. همايشي كه نيازمند جمع‌بندي همايش گذشته و آغاز مسيري نو در تحقيقات پيش روي محققان باانگيزه است. محققاني كه بسياري از آنها عضو هيئت علمي دانشگاه‌هاي مختلف از جمله دانشگاه علامه طباطبائي تهران هستند.
به اين ترتيب اولين نشست سال جديد براي پيشوازي همايش سوم از اين دست، «نشست مطالعات اربعين» است كه با حضور استادان و صاحبنظران حوزه‌هاي مختلف علوم انساني چهارشنبه، ۲۹ فروردين ماه به مدت يك روز در دانشكده الهيات و معارف اسلامي دانشگاه علامه طباطبائي برگزار مي‌شود.
مسئوليت برگزاري اين نشست از سوي دبيرخانه همايش پياده روي اربعين و با هدف بررسي ابعاد گردهمايي بزرگ شيعيان در ايام اربعين حسيني و نيز اثرات آن در ابعاد مختلف زندگي به دانشگاه علامه طباطبائي سپرده شده است.
در اين رابطه، دكتر غلامرضا ذكياني، رئيس دانشكده الهيات و معارف اسلامي دانشگاه علامه طباطبائي در گفت‌وگو با خبرنگار عطنا به ارائه جزئيات نشست آتي و ضرورت برگزاري چنين همايشي پرداخت و گفت: اگر به كمي قبل‌تر مراجعه كنيم. موضوع از چند سال پيش شروع شد. از هنگامي كه راهپيمايي‌هاي عظيم در سطح عموم مردم در عراق ظهور كرد.
اما كليد اينكه اين حركت عظيم و در نوع خود بي‌نظير در سطح دانشگاه و در سطح اعضاي هيئت علمي مورد بررسي قرار گيرد، سال گذشته و به همت دانشگاه علامه طباطبائي روشن شد كه خوشبختانه استقبال و بازخورد خوبي پيدا كرد. طوري‌كه در كمتر از يك‌ماه ما مقالات زيادي از نقاط مختلف در ايران و عراق دريافت كرديم.
وي ادامه داد: در آن همايش بيش از ۸۶ مقاله پذيرش و چكيده مقالات به سه زبان فارسي، انگليس و عربي چاپ شد كه در نوع خود بي‌سابقه بود. با خود گفتيم وقتي چنين نعمتي از جانب امام حسين(ع) به ما عنايت شده است چرا كم‌كاري كنيم لذا در جهت ادامه چنين همايش‌هايي برآييم.
ذكياني با بيان اينكه اكثر شركت‌كنندگان در نشست پيش رو در همايش قبلي در كربلاي معلا هم حضور داشتند، افزود: اما رويكرد اين نشست از همايش گذشته متفاوت خواهد بود. ما در اين نشست به اين مسئله مي‌پردازيم كه تاكنون چه اقداماتي شده و سعي داريم با يك جمع‌بندي به استقبال همايش سوم «بررسي ابعاد پياده‌روي اربعين» برويم.
وي فلسفه «نشست مطالعات اربعين» را آسيب‌شناسي كارهاي علمي كه در موضوع راهپيمايي اربعين تاكنون انجام شده است، دانست و گفت: البته همايش اول از اين دست را ستاد اربعين برگزار كرد كه گويا كمي نامرتب و با همان افراد در دسترس برگزار شد و از آن نظم و ترتيبي كه معمولا همايش علمي-دانشگاهي دارد برخوردار نبود. از اين رو اين ستاد براي همايش دوم در صدد اعطاي اين ماموريت به دانشگاه‌ها برآمد.
رئيس دانشكده الهيات و معارف اسلامي با تاكيد بر اينكه دانشگاه علامه طباطبائي در زمينه علوم انساني گل سرسبد تلقي مي‌شود، ادامه داد: خوشبختانه همايش دوم به خوبي برگزار شد. ۴۴ مقاله از ايران و ۴۲ مقاله از عراق پذيرفته شد كه در حال داوري نهايي براي انتشار به صورت علمي-پژوهشي هستند.
دومين «همايش بين‌المللي تبيين ابعاد علمي اربعين» تجربه گران‌بهايي بود
اما بارها در همايش‌هاي علمي ديده شده است كه مقالات صرفا نگاه تاريخي داشته‌اند و كمتر پژوهشگران به سراغ مردم‌نگاري، حضور در صحنه و مشاهده ميداني، اثرسنجي و تحقيقات پيمايشي برآمده‌اند. سوال اين است كه با توجه به اهميت مسئله نزد پژوهشگران در مقالات مورد بررسي چقدر از روش‌هاي تحقيق دانشگاهي در سطح ميداني و عملياتي استفاده شده است؟ يا اينكه باز هم مسير بسياري از مقالات به سمت حدس و گمانه و استفاده از منابع دست دوم رفته است؟
ذكياني اين سوال را سوال خوبي دانست و در پاسخ گفت: من خواهش مي‌كنم در ماه‌هاي آينده نيز همين سوال درباره همايش پياه‌روي اربعين پرسيده شود؛ اما در همايش دوم دقيقا اين اتفاق افتاد. ما در عرض دو هفته چكيده‌هاي تفصيلي ارائه‌دهنگان را دريافت كرديم و در كمتر از ۱۰ روز مقالات را به دو زبان ترجمه كرديم و در كمتر از دو روز هم انتشارات دانشگاه اين چكيده مقالات را براي ما به چاپ رساند، طوري كه در فرودگاه كتب چكيده مقالات به دست ما رسيد، از اين حيث سرعت عمل و دقت نظر شايسته‌اي داشتيم و اين ما را ياري كرد. با اين حال ممكن بود به كار پيمايشي نرسيم اما اتفاقا در يك ماه به طور فشرده كاري عظيم انجام داديم.
وي در اين‌باره ادامه داد: در كربلا، حتي هيئت رئيسه دانشگاه عراقي از اين سرعت و دقت عمل ما در ترجمه حتي آثار دريافتي از عراق متعجب شده بودند.
ذكياني تصريح كرد: تاكيد خود رئيس دانشگاه علامه طباطبائي هم بر توجه بيشتر به رويكرد پيمايشي در تحقيقات انجام شده بود كه قرار شد اين مسئوليت به دانشكده علوم اجتماعي اين دانشگاه سپرده شود تا با رويكردهاي تحقيقي عميق‌تر در كنار رويكردهاي تاريخي و … ورود پيدا كنند.
وي افزود: اين تاكيد به قدري بود كه دانشكده علوم اجتماعي براي راهپيمايي بزرگ اربعين سال گذشته يك تيم تحقيقاتي فرستاد كه به صورت پيمايشي از زائران مصاحبه گرفته شود كه جمع‌بندي و گزارش اوليه اين سفر علمي در نشست پيش رو ارائه و مورد نقد و بررسي قرار خواهد گرفت و به طور تفصيلي در مجموعه مقالات ما چاپ خواهد شد.
حال بايد ديد در «نشست مطالعات اربعين» چه مطالبي مطرح مي‌شود. نشستي كه در آن، دكتر غلامرضا ذكياني، دكتر محمد حسن زورق، دكتر محمد تقي كرمي قهي، دكتر علي انتظاري، دكتر علي كربلائي پازوكي، دكتر حسين اسكندري، دكتر محمود تقي زاده، دكتر عليرضا اميد بخش و دكتر استاجي و دكتر كشگر به ارائه ديدگاه‌هاي خود خواهند پرداخت.
گفتني است عنوان‌ها و محورهاي سخنراني استادان و صاحبنظران شركت‌كننده در اين نشست به اين شرح است: بررسي و تحليل از امام حسين(ع) تا فرهنگ حسيني، اربعين در حوزه رسانه، گفتمان‌ها و بازنمائي‌هاي زيارت اربعين، گونه‌شناسي معاني و انگيزه زائران، نگرش به راهپيمائي زيارت اربعين در ميان گروه‌هاي زائران، مطالعات اربعين در حوزه الهيات، مطالعات اربعين در غرب، مطالعات اربعين در حوزه روان‌شناسي، مطالعات اربعين در حوزه تربيت بدني، مطالعات اربعين در حوزه مديريت، مطالعات انتقادي در حوزه اربعين.
